Dla osób, które rozpoczynają wspinaczkę z dolną asekuracją, największym wyzwaniem jest, oczywiście, pokonanie swoich lęków oraz nabycie umiejętności szybkiego i łatwego wpinania liny wspinaczkowej do ekspresów. Szybkie wpinanie liny wspinaczkowej do ekspresów zwiększa bezpieczeństwo oraz prawdopodobieństwo sukcesu, jakim jest przejście drogi bez bloków. W oparciu o filmy, przygotowane przez czołowego producenta sprzętu wspinaczkowego, markę DMM, chcielibyśmy pokrótce przedstawić Wam tę tajemną sztukę.
Zacznijmy od początku. Co to jest ekspres wspinaczkowy?
Ekspres wspinaczkowy jest podstawowym elementem wyposażenia sprzętu wspinaczkowego. Składa się z dwóch niezakręcanych karabinków, połączonych zazwyczaj krótką i usztywnioną taśmą z dyneemy lub poliamidu. W ofercie dostępnej na rynku spotykamy się z trzema rodzajami ekspresów: złożonymi z dwóch karabinków z zamkiem pełnym (np. DMM Alpha Sport , Black Diamond HotForge), z dwóch karabinków drucianych (typu wire np. DMM Phantom , DMM Alpha Trad , Black Diamond HotWire ) lub z mixem obu tych typów (z jednym zamkiem pełnym a drugim drucianym np. Black Diamond HotForge Hybrid). Jak rodzaj karabinka ma wpływ na wpinanie liny wspinaczkowej do ekspresów?
Jakie karabinki stosowane są w ekspresach wspinaczkowych i dlaczego?
Pośród ekspresów, które są złożone z dwóch karabinków z pełnym zamkiem, wyróżniamy dwa rodzaje karabinków: z zamkiem prostym oraz zamkiem giętym. W ekspresach tego typu, do ringa lub spita, wpinamy się przy pomocy karabinka prostego. Taśma przy nim jest zazwyczaj luźniejsza, dzięki czemu karabinek dobrze pracuje kierunkowo w punkcie asekuracyjnym. Taśma przy karabinku giętym powinna być natomiast usztywniona za pomocą ciaśniejszego prześwitu lub elementu gumowego, np. Petzl String. Zabieg ten jest stosowany, aby ułatwić wpięcie liny do ekspresa. Dzięki usztywnieniu karabinek nie obraca się, co znacznie wpływa na bezpieczeństwo i komfort podczas prowadzenia drogi. Niewątpliwą zaletą nowoczesnych ekspresów jest stosowanie w karabinkach z pełnym zamkiem tzw. keylocka, który nie haczy liny przy wpinaniu. Więcej na temat niebezpiecznego zachowania karabinków w ringach przeczytasz w naszym artykule:
Uwaga na ostre krawędzie w karabinkach
Należy zwracać uwagę, aby zawsze wpinać się karabinkiem prostym do ringa. Podczas użytkowania na powierzchni karabinka pracującego w punkcie asekuracyjnym, powstają mikrorysy i zadziory. Ostre krawędzie karabinka, negatywnie wpływają na oplot liny podczas odpadnięcia. Mikrorysy to jeden z czynników przyśpieszających zużycie liny wspinaczkowej.
Karabinki druciane
Karabinki z drucianym zamkiem powstały z myślą o zmniejszeniu ciężaru sprzętu wspinaczkowego oraz bezwładności zamka. Ich niewątpliwym minusem jest charakterystyczny ząbek, który ma tendencję do „przytrzaskiwania” liny. Wpinanie liny wspinaczkowej do ekspresów z niehaczącym zamkiem drucianym jest szybkie i bezpieczne. Na rynku znajdziemy kilka modeli karabinków z niehaczącym zamkiem drucianym. Nie jest to jednak popularne rozwiązanie i biorąc pod uwagę koszt procesu produkcyjnego – znacznie droższe. Takie rozwiązanie znajdziemy się m.in. w ekspresach DMM Alpha Trad oraz DMM Chimera.
W wypadku ekspresów złożonych z dwóch karabinków typu wire, nie ma rozróżnienia na karabinek prosty i gięty (np. DMM Phantom Wire). Zazwyczaj karabinki w ekspresie są różnego koloru, dzięki czemu jesteśmy w stanie bez problemu rozróżnić, którym karabinkiem powinniśmy wpiąć się do punktu asekuracyjnego, a do którego wpinamy linę wspinaczkową.
Taśmy w ekspresach wspinaczkowych.
Rodzaje taśm w ekspresach wspinaczkowych
Karabinki w ekspresach połączone są taśmą poliamidową (zazwyczaj ok. 16mm) lub dyneemą (ok. 11mm). Długość taśm stosowanych w ekspresach jest różna i zależna od producenta. DMM produkuje taśmy o długości 12cm, 18cm oraz 25cm, natomiast Black Diamond w swoich najpopularniejszych modelach używa taśm długości 12cm i 16cm. Jakie zatem ekspresy powinniśmy kupić na początek?
Jaka długość taśm w ekspresach?
Ekspresy krótkie, o długości ok. 12cm znacznie skracają długość lotu, co dla tych, którzy boją się latać, jest niewątpliwym plusem. Ich wadą jest jednak częste tworzenie nadmiernych przegięć liny, co w niektórych przypadkach może utrudniać wpięcie się do ekspresa. Na Jurze, gdzie większość dróg przebiega w stosunkowo prostej linii, po w miarę pionowych płytach, stosowanie krótkich ekspresów jest jak najbardziej uzasadnione. Natomiast w wypadku dróg, które są przewieszone lub trawersują połać skały, powinno się używać ekspresów z dłuższymi taśmami. Kompletując pierwszy sprzęt, warto zaopatrzyć się w ok. 10 ekspresów. Idealnym rozwiązaniem byłoby posiadać 5x 12cm, 3x 18cm i 2x25cm. Na początek można także kupić 10 ekspresów z taśmą 12cm i sukcesywnie dokupywać lub wymieniać taśmy na dłuższe.
Ekspresy na dyneemie
Ekspresy na taśmie z dyneemy są lżejsze. Zwykle mają więc zastosowanie w ekspresach górskich oraz tych służących do wspinaczki tradowej (zapraszamy do naszego cyklu artykułów Akademia Tradu) lub prowadzenia trudnych dróg sportowych. Dla przeciętnego użytkownika waga sprzętu wbrew pozorom nie ma takiego wielkiego znaczenia. Często podczas próbowania nowych trudnych dla nas dróg, stosujemy sztuczne ułatwienia, łapiąc się ekspresów w trudnym terenie Posiadanie lekkich ekspresów na dyneemie nie jest więc szczególnie uzasadnione. Dla przeciętnego użytkownika dużo lepszym wyborem są solidne ekspresy z pełnym zamkiem na taśmie nylonowej. Szersza taśma ma też mniejsze predyspozycje do skręcania się, co dość często zdarza się podczas wpinania się do długich ekspresów z dyneemy, znajdujących się w przewieszeniu. Wpinanie liny wspinaczkowej do ekspresów na dyneemie czasami bywa trudniejsze niż do ekspresów na grubej taśmie.
Świetnymi przykładami ekspresów typowo sportowych są ekspresy DMM Shadow lub DMM Alpha Sport, a ekspresów górskich DMM Alpha Trad lub DMM Phantom. Patrząc na karabinki DMM Alpha Sport i DMM Alpha Trad, od razu rzuca nam się w oczy ich charakterystyczny, pociągły kształt. Dzięki takiej budowie lina po wpięciu w ekspres automatycznie jest zrzucana w odpowiednie miejsce. Wpinanie liny wspinaczkowej do ekspresów jest wtedy szybsze i bezpieczniejsze. Świetnym rozwiązaniem jest także opatentowany karabinek DMM Revolver, który posiada specjalną rolkę zmniejszającą tarcie w punkcie przegięcia co pozytywnie wpływa na trwałość liny oraz samego ekspresa.
Jak wpinać się do ekspresów wspinaczkowych?
Prawidłowe i szybkie wpinanie liny wspinaczkowej do ekspresów przychodzi wraz z doświadczeniem i liczbą przewspinanych metrów. Ponieważ wpięcie liny do ekspresa wymaga od nas chwilowego zatrzymania rytmu wspinania i praktycznie zawiśnięcia na jednej ręce, warto tę czynność doprowadzić do perfekcji tak, aby podczas jej wykonywania tracić jak najmniej sił. Przede wszystkim należy pamiętać, aby wpinkę wykonywać z komfortowej pozycji, najlepiej trzymając się jedną wyprostowaną ręką dobrego chwytu i stabilnie stojąc na dwóch stopniach (zasada trzech punktów podparcia). Podczas wspinaczki warto pamiętać o tym, aby ograniczyć wpinanie liny wspinaczkowej do ekspresów jak najwcześniej, z niskiej pozycji. Do wpięcia potrzebujemy wtedy zazwyczaj znacznie więcej siły, czasu i musimy wybrać więcej liny. W wypadku niekontrolowanego odpadnięcia, podczas wpinania liny do ekspresa, zwiększa długość lotu. Zazwyczaj warto podejść dwa, trzy chwyty do góry i wpiąć się, mając ekspres na wysokości uprzęży – wpinka jest wtedy szybsza, bardziej komfortowa i wbrew pozorom bezpieczniejsza.
Anatomia ekspresów oraz wpinanie liny wspinaczkowej do ekspresów – o podstawowych zasadach opowiada czołowy zawodnik międzynarodowego team’u DMM Ben Bransby.
Jak prawidłowo przygotować się do prowadzenia drogi ?
Przygotowując się do prowadzenia drogi w stylu OS lub FL, zawsze powinniśmy rozpocząć od wizualizacji oraz przygotowania odpowiedniej ilości ekspresów. W przewodniku wspinaczkowym zazwyczaj mamy zaznaczoną ilość potrzebnych ekspresów, mimo to zawsze warto wziąć co najmniej jeden więcej. Dzięki wizualizacji jesteśmy w stanie zazwyczaj ocenić, czy podana w przewodniku ilość potrzebnych ekspresów jest zgodna z rzeczywistością, mniej więcej określić przebieg drogi oraz to, jakiej długości ekspresów będziemy potrzebować w danym miejscu. W wypadku patentowania drogi lub próby prowadzenia RP, zazwyczaj mamy wiedzę na temat wpinek na drodze – istotne jest wtedy znalezienie odpowiedniej pozycji do wpięcia tak, aby były one maksymalnie bezpieczne, szybkie i nie wymagały od nas zbyt dużo energii.
Wpinanie liny wspinaczkowej do ekspresów – co najmniej dwa sposoby:
- używając środkowego palca łapiemy ekspresa i za pomocą kciuka wpinamy linę do giętkiego karabinka
- giętki karabinek łapiemy za pomocą kciuka i środkowego palca, linę wpinamy do karabinka za pomocą palca wskazującego
Podczas prowadzenia drogi należy uważać, aby w chwili wpinania nie skręcić liny. Lina zawsze powinna przechodzić od ściany, przez karabinek w kierunku naszego łącznika. Jeżeli skręcimy linę i wepniemy się odwrotnie do ekspresa, podczas odpadnięcia lina może uderzyć w zamek i spowodować samoistne wypięcie.
Prawidłowe wpinanie liny wspinaczkowej do ekspresów – film przygotowany przez DMM’a oraz Emm’ę Twyfor.
Źródło: dmmclimbing.com