Zestaw na via ferraty – co trzeba mieć ze sobą
Via ferraty zyskują coraz większą popularność wśród miłośników gór i aktywnego wypoczynku. Szlaki typu via ferrata, czyli tzw. „żelazne drogi”, pozwalają na bezpieczne pokonywanie stromych urwisk i eksponowanych tras bez konieczności posiadania zaawansowanych umiejętności wspinaczkowych. To doskonała forma aktywności dla osób początkujących oraz turystów szukających mocniejszych wrażeń w górach. Aby jednak cieszyć się tą formą górskiej przygody w pełni bezpiecznie, niezbędne jest wyposażenie się w odpowiedni sprzęt do via ferraty. Specjalistyczna uprząż, lonża z absorberem energii, kask oraz rękawiczki znacząco zwiększają bezpieczeństwo i chronią przed skutkami ewentualnych upadków czy poślizgnięć na trasie.
W podstawowy zestaw na via ferraty wchodzi:
Lonża na via ferraty
Jak zbudowana jest lonża na via ferraty?
Lonża na via ferraty jest podstawowym elementem wyposażenia każdego, pragnącego rozpocząć przygodę z tym rodzajem aktywności. Lonża bezpośrednio wpływa na nasze bezpieczeństwo podczas odpadnięcia, poprzez absorpcję energii wytworzonej podczas lotu. Lonża do via ferrat składa się z pięciu elementów:
- Dwóch karabinków, za pomocą których wpinamy się w stalowe elementy;
- Dwóch elastycznych taśm, które zapewniają swobodę ruchów podczas przepinania karabinków;
- Krętlika;
- Absorbera, który w razie upadku absorbuje energię powstała podczas lotu;
- Pętli, dzięki której można połączyć zestaw z uprzężą;
Jak używać lonży na via ferraty? Praktyczne wskazówki dla początkujących
Szlaki typu via ferrata są wyposażone w stalową linę asekuracyjną, biegnącą wzdłuż całej trasy – to właśnie ona służy do autoasekuracji podczas wspinaczki. Kluczowym elementem bezpieczeństwa jest lonża do via ferraty, która powinna być stale wpięta w tę stalową linę za pomocą co najmniej jednego z dwóch karabinków.
Podczas pokonywania via ferraty w pionie, zagrożenie związane z potencjalnym upadkiem jest największe. W razie puszczenia się skały, możemy spaść aż do najbliższego punktu kotwiczenia liny. Zgodnie z europejską normą EN 1686, wszystkie trasy typu via ferrata muszą być zaprojektowane tak, aby maksymalna długość potencjalnego lotu nie przekraczała 5 metrów.
Szczególną ostrożność należy zachować w momencie przepinania karabinków przy górnych mocowaniach stalowej liny – to wtedy jesteśmy najbardziej narażeni na upadek. Aby zminimalizować ryzyko obrażeń, konieczne jest używanie lonży zgodnych z normą EN 958, która określa wymagania dotyczące systemów asekuracyjnych stosowanych na via ferratach, w tym pochłaniania energii w czasie upadku.
Ramiona lonży na via ferraty – co warto wiedzieć?
Jak wspomnieliśmy wcześniej, lonża via ferrata składa się z dwóch elastycznych ramion (taśm), zakończonych karabinkami. Ich zadaniem jest zapewnienie swobody ruchów podczas przemieszczania się po trasie oraz łatwość przepinania się między odcinkami stalowej liny asekuracyjnej. Ramiona lonży mogą mieć taką samą lub różną długość – zależy to od modelu i producenta. Niezależnie jednak od tego, na jaki wariant się zdecydujemy, bardzo ważne jest, aby po maksymalnym rozciągnięciu taśmy umożliwiały one komfortowe i bezpieczne przepięcie karabinków bez ryzyka utraty równowagi. Przy wyborze lonży warto zwrócić uwagę nie tylko na długość ramion, ale także na jakość wykonania taśm elastycznych, ich rozciągliwość oraz kompatybilność z uprzężą. Dobrze dobrany sprzęt via ferrata to klucz do bezpiecznej i przyjemnej wspinaczki.
Podobnie jak wszystkie elementy zestawu asekuracyjnego, taśmy lonży via ferrata muszą spełniać rygorystyczne wymagania bezpieczeństwa. Zgodnie z normą EN 958, każdy model lonży musi przejść odpowiednie testy wytrzymałościowe, zanim trafi do sprzedaży. Jednym z kluczowych testów jest badanie odporności taśm na długotrwałe obciążenie dynamiczne. W jego trakcie do taśmy mocuje się ciężar o masie 5 kg, a następnie poddaje ją cyklicznemu rozciąganiu z częstotliwością 0,5 Hz. Proces ten powtarzany jest aż 50 000 razy. Dodatkowo taśma musi spełnić konkretne wymagania dotyczące wytrzymałości na zerwanie. Przed testem powinna wytrzymać siłę minimum 15 kN, a po zakończonym badaniu – co najmniej 12 kN. Tylko sprzęt spełniający te normy może być uznany za bezpieczny do stosowania na via ferratach.
Absorber rozrywowy w lonży via ferrata – jak działa i dlaczego jest tak ważny?
Najważniejszym elementem każdej lonży do via ferraty jest absorber energii. To właśnie on odpowiada za pochłanianie siły powstającej podczas upadku, poprzez wydłużenie drogi hamowania. Dzięki temu znacząco zmniejsza się przeciążenie działające na ciało wspinacza, co może uchronić przed poważnymi urazami. W lonżach via ferratowych powszechnie stosowany jest absorber rozrywowy. Składa się on z dwóch specjalnie zszytych taśm, które w momencie upadku kontrolowanie się rozrywają, pochłaniając tym samym energię. Proces ten odbywa się stopniowo, co zapewnia skuteczne hamowanie i zmniejsza ryzyko obrażeń. Aby lonża była dopuszczona do sprzedaży absorber rozrywowy musi spełniać wymagania normy EN 958, która określa jego skuteczność i wytrzymałość w różnych scenariuszach upadku.
Normy jakie musi spełniać absorber w lonży via ferratowej
Zgodnie z norma EN 958 absorber musi spełniać m.in. wymagania:
- W stanie spoczynku nie może się zacząć rozrywać do wartości 1,3 kN
- W wypadku odpadnięcia osoby o wadze 40kg, z pięciu metrów musi wytłumić siłę do mniej niż 3,5 kN
- W wypadku odpadnięcia osoby o wadze 120kg, z pięciu metrów musi wytłumić siłę uderzenia do 6kN przy maksymalnym rozerwaniu się na długość 2,2m.
Wszystkie dostępne na rynku lonże na via ferraty muszą spełniać powyższe wymagania. Testy dynamiczne przeprowadza się zgodnie z normą. Co istotne, po całkowitym rozerwaniu się lonży, musi ona wytrzymać conajmniej 12kN statycznego obciążenia.
Każdy absorber rozrywowy stosowany w lonżach do via ferraty musi być zaprojektowany w taki sposób, aby użytkownik mógł w prosty sposób ocenić, czy doszło już do jego uruchomienia. W większości modeli uszkodzenie absorbera jest widoczne gołym okiem – np. poprzez zerwane szwy lub rozłożone taśmy. Aby mieć pewność, jak prawidłowo przeprowadzić taką ocenę, zawsze należy zapoznać się z instrukcją obsługi lonży. Producenci dokładnie opisują, jak wygląda absorber w stanie fabrycznym oraz jakie są objawy jego aktywacji. Co bardzo istotne – absorber rozrywowy jest elementem jednorazowego użytku. Oznacza to, że jeśli został choć raz uruchomiony (zaczął się rozrywać podczas upadku lub silnego szarpnięcia), należy go niezwłocznie wymienić na nowy. Kontynuowanie wspinaczki ze zużytym absorberem znacząco zwiększa ryzyko poważnych obrażeń w razie kolejnego upadku.
Lonża powinna posiadać informacje takie jak:
- nazwa produktu / producent
- rok produkcji
- informację o spełnianiu normy EN 958
- informację jak ocenić czy absorber zaczął być rozrywany
- oznaczenie CE wraz z czterocyfrowym numerem identyfikacyjnym
Bezpieczeństwo to podstawa
Lonże spełniające aktualne normy bezpieczeństwa, takie jak EN 958, charakteryzują się wysoką wytrzymałością i skutecznym pochłanianiem energii w przypadku odpadnięcia. W teorii oznacza to, że ryzyko poważnych obrażeń zagrażających życiu zostaje zminimalizowane niemal do zera. W praktyce jednak sytuacja wygląda nieco inaczej. Warto pamiętać, że odpadnięcie nie następuje w warunkach laboratoryjnych, lecz w skalnym terenie pełnym przeszkód. Zanim absorber rozrywowy zacznie działać i wyhamuje upadek, możemy uderzyć o skały, drabinki, stalowe stopnie lub… innych uczestników trasy. Takie zderzenia, choć niekoniecznie zagrażają życiu, mogą skutkować poważnymi i bolesnymi obrażeniami. Z tego powodu zestaw via ferrata należy traktować jako sprzęt zwiększający bezpieczeństwo, a nie jako sposób na „ułatwienie” wejścia na szczyt.
Dla poprawy bezpieczeństwa w trudniejszych fragmentach trasy:
-
Warto wpiąć jeden z karabinków do elementu stałego (np. drabinki), gdy planujemy chwilowy odpoczynek lub pokonanie trudniejszego odcinka.
-
Należy unikać wspinaczki na granicy swoich możliwości fizycznych – zmęczenie zwiększa ryzyko błędu.
-
W przypadku dzieci lub mniej doświadczonych uczestników warto stosować dodatkową asekurację liną, szczególnie w stromym i eksponowanym terenie.
Wśród dostępnych na rynku modeli warto zwrócić uwagę na:
- uniwersalna lonża na via ferraty Edelrid Cable Kit
- lonża na ferraty z krętlikiem Edelrid Cable Kit Comfort
- lonża na via ferraty Camp Kinetic lub Camp Kinetic Pro
- budżetowa lonża Rock Empire DynaGo
Uprząż na via ferraty
Uprząż wspinaczkowa to niezbędny element wyposażenia podczas pokonywania szlaków via ferrata. To właśnie do niej mocowana jest lonża z absorberem energii, tworząc razem podstawowy zestaw asekuracyjny, bez którego nie powinniśmy ruszać na zabezpieczone trasy.
Jaką uprząż wybrać na via ferraty?
Na rynku znajdziemy specjalne modele dedykowane do tej formy aktywności. Często są to masywne uprzęże wykorzystywane w wypożyczalniach lub podczas zorganizowanych wyjazdów w góry. Tego typu uprzęże charakteryzują się grubymi pasami biodrowymi i udowymi oraz dobrze widocznym punktem centralnym, do którego przypina się lonżę via ferrata. Takie uprzęże są jednak zwykle dość ciężkie, co negatywnie wpływa na komfort użytkowania. Jeśli kompletujesz własny sprzęt, doskonałym wyborem będzie klasyczna uprząż wspinaczkowa – szczególnie model typu all-round, czyli uniwersalny. Taka uprząż sprawdzi się nie tylko na via ferratach, ale również podczas wspinaczki na ściance, w skałach czy w trakcie turystyki górskiej. Dobrze dobrana uprząż zwiększa komfort i bezpieczeństwo na via ferratach – warto poświęcić chwilę, aby znaleźć model idealnie dopasowany do swoich potrzeb.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze uprzęży?
-
Regulacja – dobrze, aby uprząż pozwalała na szeroki zakres regulacji pasa biodrowego (np. za pomocą dwóch klamer lub ruchomego pasa) oraz pasów udowych. To szczególnie ważne, jeśli planujesz wspinaczkę w różnych porach roku i z różną ilością odzieży.
-
Komfort – uprzęże typu all-round zwykle posiadają grubsze pasy biodrowe i udowe, co znacząco poprawia wygodę, zwłaszcza podczas dłuższego wiszenia lub odpoczynku w trudnościach.
-
Dopasowanie – pasy udowe nie powinny być zbyt ciasne. Najlepszą praktyką jest zostawienie luzu, który pozwala swobodnie wsunąć dłoń między taśmę a udo.
Wśród dostępnych na rynku modeli warto zwrócić uwagę na:
- uniwersalna uprząż wspinaczkowa Black Diamond Momentum 4S
- damska uprząż wspinaczkowa Edelrid Jayne
- uprząż wspinaczkowa Petzl Corax
- podstawowa uprząż wspinaczkowa Ocun Twist
Kask na via ferraty – wybór ma znaczenie
Kask wspinaczkowy to jeden z podstawowych elementów wyposażenia podczas pokonywania szlaków typu via ferrata. Jego zadaniem jest nie tylko ochrona głowy w razie upadku, ale również zabezpieczenie przed spadającymi kamieniami, gałęziami lub sprzętem innych uczestników trasy.
Najlepszy kask na via ferraty to taki, którego niemal nie czuć na głowie. Ważne jest, aby był:
-
lekki, by nie obciążał karku podczas długich przejść,
-
dobrze dopasowany, co zapewnia stabilność nawet przy dynamicznych ruchach,
-
wyposażony w wydajną wentylację, szczególnie przydatną w cieplejszych warunkach.
Dopasowanie kasku to kwestia indywidualna – ważne, aby kask nie uciskał, nie przesuwał się i można go było łatwo regulować. Szczególnie istotna jest jednak waga kasku. Planując wyjazd na via ferraty – zwłaszcza w Dolomity czy inne słoneczne rejony – musimy liczyć się z tym, że spędzimy w kasku wiele godzin dziennie. Nawet niewielka różnica w wadze może przełożyć się na wyraźne zmęczenie karku i uczucie dyskomfortu po całym dniu w terenie. Warto również zwrócić uwagę na kolor kasku. Ciemne barwy szybciej się nagrzewają i mogą potęgować uczucie gorąca – szczególnie w nasłonecznionych miejscach. Dlatego na via ferraty polecane są jasne, jaskrawe kolory, które dodatkowo poprawiają naszą widoczność na szlaku.
Wśród dostępnych na rynku modeli kasków warto zwrócić uwagę na:
- klasyczny kask wspinaczkowy Edelrid Zodiac
- lekki kask wspinaczkowy Edelrid Shield II
- uniwersalny kask wspinaczkowy Grivel Stealth
- kask górski Petzl Meteor
Odzież i rękawiczki na via ferraty – komfort i ochrona podczas wspinaczki
Wybierając odzież na via ferraty, postaw na wygodne, oddychające i szybkoschnące materiały, które zapewnią komfort nawet podczas intensywnego wysiłku i zmiennej pogody. Warstwowy ubiór pozwoli łatwo dostosować się do warunków atmosferycznych. Niezbędnym elementem są także specjalne rękawiczki do via ferrat, które chronią dłonie przed otarciami, skaleczeniami oraz ułatwiają pewny chwyt na stalowej linie i elementach asekuracyjnych. Warto wybierać modele z wytrzymałego, ale elastycznego materiału, z dodatkową ochroną na palcach i dłoniach.
Warto zwrócić uwagę na rękawiczki na Via Ferraty:
Maciek Smolnik
Źródło: edelrid.com